Nie wstydź się – zrób test na HIV!
W Polsce każdego dnia ok. 2–3 osoby dowiadują się o swoim zakażeniu HIV. Nadal jednak nawet 70 proc. osób może nie wiedzieć o fakcie swojego zakażenia. Wykrycie HIV możliwe jest dzięki wykonaniu badania przesiewowego. Europejski Tydzień Testowania na HIV, który rozpoczął się 18 listopada i potrwa do 25 listopada jest więc dobrą okazją do tego, by o tym przypomnieć i zachęcić do sprawdzenia, czy jest się osobą HIV+.
Co to jest Tydzień Testowania na HIV?
Od 2013 roku3 w całej Europie obchodzone jest wydarzenie, zwane Testing Week, które ma na celu pomóc jak największej liczbie osób stać się świadomymi swojego statusu serologicznego3 − czyli uzyskać informację na temat tego, czy są zakażone HIV. Europejski Tydzień Testowania jest inicjatywą, która mobilizuje organizacje działające w obszarze HIV na poziomie krajowym do prowadzenia zróżnicowanych aktywności edukacyjnych. W 2015 r. w ramach akcji zaangażowało się ponad 400 organizacji z 53 państw.3 W tym roku Europejski Tydzień Testowania na HIV przypada na dni od 18 do 25 listopada. W Polsce wykonuje się najmniej badań w kierunku HIV w porównaniu z innymi krajami europejskimi4, dlatego organizatorzy informują o ryzyku zakażenia i zachęcają do wykonania testu.
Ukryty wirus
Dzisiaj co najmniej 1/3 z 2,5 mln osób żyjących z HIV w Europie nie zdaje sobie sprawy, że jest HIV+.3 Trudno się dziwić takiemu stanowi rzeczy – zakażenia nie można łatwo zdiagnozować ani na podstawie objawów, ani wyników innych badań lekarskich.2 Również na podstawie wyglądu zewnętrznego nie można zazwyczaj rozpoznać, czy dana osoba jest zakażona HIV.5 Jak podaje Krajowe Centrum ds. AIDS, średnio 8-10 lat można żyć z zakażeniem HIV, nie mając objawów AIDS.1
Im wcześniej, tym lepiej
Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie zakażenia i wdrożenie odpowiedniego leczenia. U połowy osób rozpoznano zakażenie HIV późno, co spowodowało rozpoczęcie leczenia w zaawansowanym stadium choroby.3 Dlatego tak istotne jest wykonywanie testów ‒ chorzy, którzy zostali zdiagnozowani w krótkim czasie po zakażeniu lepiej reagują na leczenie.3 Ponadto, wczesne wykrycie zakażenia HIV i właściwe stosowanie leków antyretrowirusowych (ARV) pozwala na przedłużenie życia osoby zakażonej aż do późnej starości i naturalnej śmierci oraz bardzo istotnie ogranicza przenoszenie zakażenia na inne osoby (partnerów seksualnych, noworodki).1,4 Obecnie osoby żyjące z HIV, które przyjmują leki, mogą normalnie pracować, zakładać rodziny i mieć zdrowe dzieci.5
Wobec zakażenia wszyscy są równi
Wbrew pokutującym ciągle opiniom, HIV przenosi się nie tylko w następstwie kontaktów homoseksualnych, ale także ̶ obecnie coraz częściej, również w Polsce ̶ w kontaktach heteroseksualnych.6 Każda osoba, która prowadzi aktywne życie seksualne lub ma kontakt z krwią zakażoną HIV może zakazić się wirusem − bez względu na pochodzenie rasowe, religię czy orientację seksualną.7 Z danych Państwowego Zakładu Higieny wynika, że najczęstsze przyczyny zakażenia to: dożylne wstrzykiwanie narkotyków, ryzykowne kontakty seksualne (homo- i heteroseksualne), zakażenia wertykalne, czyli przekazanie wirusa dziecku przez zakażoną matkę podczas porodu oraz zakażenia jatrogenne (związane z interwencją medyczną).8
Wystarczy kilka minut
Największą trudnością w rozpoznawaniu zakażenia HIV jest zwykle niełatwa decyzja o wykonaniu testu.6 Tymczasem badanie przesiewowe w kierunku HIV nie jest ani skomplikowane, ani bolesne. Składa się ono
z dwóch elementów:
- rozmowy z doradcą
- pobrania niewielkiej ilości krwi przez pielęgniarkę.9
Zadaniem doradcy jest udzielenie pacjentowi rzetelnej informacji na temat ryzyka zakażenia i sposobów jego minimalizacji, ocena ryzyka w odniesieniu do konkretnej sytuacji oraz zapewnienie wsparcia osobie badanej.9 Rozmowa ma charakter poufny, a osoba zgłaszająca się na badanie nie jest oceniana ani pouczana, a jedynie informowana o możliwych konsekwencjach.9
Wykonanie testu przesiewowego wymaga pobrania niewielkiej próbki krwi.2 Nie trzeba być przed tym na czczo ani specjalnie się do badania przygotowywać.2 W zależności od tego, gdzie wykonuje się test, czas oczekiwania na wynik to od jednego do kilku dni.2
Jak interpretować wyniki?
Jeżeli wynik testu przesiewowego okaże się dodatni, wówczas konieczne będzie wysłanie krwi do laboratorium wykonującego testy potwierdzające zakażenie (Western blot), co może się wiązać z dłuższym oczekiwaniem na wynik.2 Wynik ujemny (negatywny) testu przesiewowego oznacza, że w badanej krwi nie znaleziono przeciwciał przeciwko HIV.2 Wynik ujemny po 12 tygodniach od ryzykownej sytuacji, która mogła być źródłem zakażenia oznacza, że do zakażenia nie doszło.4 Ponadto Polskie Towarzystwo Naukowe AIDS zaleca posługiwanie się szybkimi testami anty-HIV (tzw. rapid tests) w celu ułatwienia i zwiększenia dostępu do diagnostyki przesiewowej HIV.4
Pełna dyskrecja
W celu wykonania testu w kierunku HIV nie trzeba mieć skierowania od lekarza, ubezpieczenia czy dowodu osobistego.9 Osoba, która poddaje się badaniu pozostaje przez cały czas anonimowa i ma gwarancję poufności.9 Wynik odbiera się wyłącznie osobiście ‒ nie ma możliwości uzyskania informacji telefonicznie czy korespondencyjnie.9 Wynik testu przekazuje doradca. Rozmowa z doradcą jest okazją do wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości i upewnienia się co do znaczenia testu.9
Gdzie można się przebadać?
Badania w kierunku HIV wykonuje się w całej Polsce w Punktach Konsultacyjno-Diagnostycznych (PKD).10 Wszystkie osoby zainteresowane wykonaniem testu oraz te, które mogły mieć kontakt z osobą zakażoną lub chciałyby uzyskać dodatkowe informacje dotyczące pracy Punktów Konsultacyjno-Diagnostycznych mogą kontaktować się z placówkami osobiście lub telefonicznie.9 Najbardziej aktualne informacje o wszystkich PKD w Polsce znajdują się pod adresem: http://www.aids.gov.pl/pkd/.9
